CLOSE LOOK
Digitale centralebankmunten: hoe zit dat?

Het tijdperk van de digitale centralebankmunten, of afgekort in het Engels ‘CBDC’, lijkt aangebroken. Het mag dan wel ironisch klinken in dit tijdperk van cryptomunten en ‘gedecentraliseerde financiën’, maar de grote centrale banken zijn aan het experimenteren met een digitale versie van hun eigen munt. Verwacht wordt dat de ECB tegen 2025 klaar zal zijn voor lancering. Maar wat is de bedoeling? En waarom nu?

Transacties via internet, hetzij om te bankieren of om te kopen of te verkopen, zijn niet meer weg te denken. Ze worden doorgaans uitgevoerd via een tussenpersoon, d.w.z. een online versie van een traditionele bank of een entiteit uit het digitale tijdperk zoals PayPal. Deze privébedrijven ‘bezitten’ de gegevens die elke transactie genereert en verdienen ook een vergoeding. Uiteindelijk worden hun activiteiten ondersteund door een centrale bank. Maar wat als centrale banken direct toegang krijgen tot de klant, via een elektronische versie van hun eigen munt?

Het is duidelijk dat er vraag is naar digitale transacties. Hoe gaat dit in zijn werk? In tegenstelling tot cryptomunten, die gebruik maken van tokens, maken CBDC’s gebruik van rekeningen, net als een traditionele bank. De transactiekosten zijn lager en de toegang is nagenoeg universeel. Mogelijk springen centrale banken beter om met persoonsgegevens dan privébedrijven en zijn ze minder geneigd tot oppotten om hun eigen activiteiten te ontwikkelen. De financiële tussenpersoon zal een minder grote rol spelen of zelfs overbodig worden.

Er werden vergevorderde tests uitgevoerd in China, via een pilootprogramma voor de digitale renminbi of ‘e-yuan’. In verschillende steden werd er tijdens Chinees Nieuwjaar 2021 een publieke loterij georganiseerd waarbij ‘rode pakketjes’ van 200 RMB (31 USD) te winnen vielen. De opbrengst werd op smartphones gedownload en gebruikt om aankopen te verrichten. Het doel is om een bredere verspreiding te laten samenvallen met de Winterspelen van 2022. Indien succesvol kan de e-yuan mogelijk de opmars van private spelers zoals Alipay afremmen.

De voordelen van CBDC’s voor een centrale bank zijn duidelijk. In tegenstelling tot cryptomunten, die in het slechtste geval belastingontduiking, criminaliteit en terrorisme faciliteren, zijn alle transacties transparant. Maar ook dit aspect heeft een duister kantje. Centrale banken, en mogelijk dus de overheid, zouden in staat zijn om collectieve en zelfs individuele bestedingspatronen in realtime te volgen. CBDC’s worden zo niet alleen een waardevolle bron van Big Data, maar ook een krachtig controle-instrument.