CLOSE LOOK
Zeldzame aardmetalen: wat is het grote verhaal? 

Met het begrip ‘zeldzame aardmetalen’ wordt een groep van zeventien elementen aangeduid, waarvan sommige cruciaal zijn voor de transitie van fossiele brandstoffen naar andere energiebronnen. De namen van die elementen zijn niet alledaags en grotendeels onuitspreekbaar. De elementen komen echter vrij veel voor in de aardkorst, hoewel meestal in lage concentraties. En soms naast sterk vervuilende elementen zoals uranium, zodat winning ervan het risico van kernafval inhoudt. Laten we eens wat dieper graven om hun strategische waarde te ontdekken. 

Zeldzame aardmetalen worden aangemerkt als strategische hulpbronnen die essentieel zijn voor de fabricage van producten zoals mobiele telefoons, laptops en militaire apparatuur. Sommige hebben magnetische eigenschappen, waardoor ze een sleutelrol spelen in groene technologie, zoals windturbines en EV's. Elementen als neodymium en praseodymium, een combinatie die bekendstaat als NdPr, worden gebruikt in magneten voor windturbines. Verwacht wordt dat de vraag naar deze technologie in 2030 vervijfvoudigd zal zijn.

Waar zijn deze essentiële elementen te vinden? Met 90% van de totale productie beheerst China momenteel de wereldmarkt.  Maar het Chinese aanbod is onbetrouwbaar gebleken. De jaarlijkse export is in het verleden sterk gekrompen, soms op basis van politieke grillen. En dat kan nog erger worden, want China richt zich ook op zijn eigen toekomstige energietransitie. Vanwege het onbetrouwbare aanbod heeft het Amerikaanse Congres onlangs besloten het gebruik van Chinese zeldzame aardmetalen voor defensietoepassingen vanaf 2026 te verbieden.

Wat is dan het alternatief voor de Chinese productie? Het recyclen van magneten lijkt een goede voorzieningsbron te zijn. Momenteel wordt nog geen 3% van de magneten uit afgedankte producten, zoals auto's, mobiele telefoons en luidsprekers, gerecycled. Recycling vereist slechts 12% van de energie die nodig is voor het winnen en verwerken van zeldzame aardmetalen. En een gerecyclede magneet is gewoonlijk maar 2% minder krachtig, waardoor deze optie enorm veel mogelijkheden biedt.

De voormalige leider van China, Deng Xiaoping, zei ooit: "Het Midden-Oosten heeft olie, China heeft zeldzame aardmetalen." Dat was dertig jaar geleden, toen een wereldwijde energietransitie nog een droombeeld was. Uit recente geopolitieke gebeurtenissen blijkt hoe groot het risico voor de wereldmarkten is wanneer de aanvoer van een cruciale hulpbron te zeer in één geografisch gebied is geconcentreerd. Vooral wanneer een belangrijke leverancier foute bedoelingen heeft. Zowel voor zeldzame aardmetalen als voor olie en gas is diversificatie van het aanbod ook in de toekomst van wezenlijk belang.