Hoe de kredietcrisis de markten onderuit haalde

Tien jaar nadat de wereldwijde financiële crisis het mondiale financiële systeem deed vastlopen, blikken we in vijf punten terug op hoe de markten in de problemen kwamen en wat we hieruit kunnen leren:

1. Begin jaren 2000 gingen banken, in hun streven naar immer grotere winsten, zich steeds minder bekommeren om het vermogen van hun klanten om leningen terug te betalen. Om zwakke plekken in hun kredietportefeuilles te verbergen, werden ‘slechte‘ leningen gemengd met ‘goede’ leningen, herpakt en verkocht als financiële instrumenten van topkwaliteit.

2. Toen de crisis insloeg, was het voor iedereen duidelijk dat veel klanten van de banken betaalproblemen hadden, maar niemand wist waar de slechte leningen precies zaten. Het was inmiddels onmogelijk geworden om precies te achterhalen wat er in die verpakte producten zat, en al helemaal ondenkbaar om er een koper voor te vinden. Anders gezegd: de rotte appels in de mand waren onvindbaar. Het financiële stelsel was internationaal zo nauw verweven geraakt dat de besmetting wereldwijd verspreid raakte.

3. Banken konden hun activa niet langer waarderen en bijna van de ene op de andere dag stuikte de kredietmarkt in elkaar. Daarmee was de kredietcrisis geboren. In de reële economie betekende dit dat het voor bedrijven en particulieren veel moeilijker werd om geld te lenen. De Amerikaanse overheid greep in door haar bankreuzen te redden in de hoop zo het vertrouwen in het financiële stelsel te herstellen. Één bank liet ze echter failliet gaan: Lehman Brothers.

4. Kan het opnieuw gebeuren? Het wordt vaak gezegd dat overheden hun beleid afstemmen op de vorige crisis en niet zozeer op de volgende. De regelgeving is verstrengd, waardoor Amerikaanse banken niet langer een groot systemisch risico vormen. De regels werden ook over de hele wereld geharmoniseerd.

5. Het verruimende monetaire beleid en de kwantitatieve versoepeling van de centrale banken hebben er echter toe geleid dat de schulden het voorbije decennium wereldwijd sterk zijn toegenomen. Bovendien gingen deze extra kredieten vooral naar risicovollere bedrijven en landen, waaronder Turkije. De rente is, met uitzondering van de VS, historisch laag waardoor er minder ruimte is om bij een nieuwe crisis de kredietverlening aan te wakkeren door de rente te verlagen.