CLOSE LOOK
Stagflatie – het grotere plaatje

Het risico op stagflatie stond halverwege dit jaar hoog op het lijstje met kopzorgen van de markten. Nu de inflatiecijfers hun hoogste niveau in decennia bereikt hebben en economen overal ter wereld snoeien in hun groeiprognoses, is het niet moeilijk om te zien waarom de alarmbellen afgaan. Het VK is een goed voorbeeld: de groei is gedaald tot het laagste niveau in 18 maanden en de inflatie zal deze winter naar verwachting 13% bedragen. Wat is stagflatie? En waarom heeft het zo’n negatieve impact op de financiële markten?

Het antwoord is dat stagflatie in één woord drie negatieve factoren behelst: stagnatie van de economische groei in combinatie met prijsstijgingen en hoge werkloosheid. Technisch gezien spreekt men van ‘recessie-inflatie’. De term raakte in zwang in de jaren ‘70, toen de economie een vergelijkbare malaise beleefde. Financiële markten krijgen het moeilijk in een dergelijke situatie en er zijn geen voor de hand liggende oplossingen. Maar een grip op de prijzen krijgen is vaak prioriteit nummer een.

Inflatie heeft een impact op de groei omdat het de koopkracht van de consument aantast. Maar nu de consument de broeksriem aanhaalt, de groei stagneert en de werkloosheid stijgt, is het moeilijk te verklaren waarom de prijzen blijven stijgen. Vandaar dat vele economen menen dat stagflatie logisch onmogelijk is. Waardoor werd stagflatie in de afgelopen decennia veroorzaakt? Meestal gaat het om een externe schok veroorzaakt door de grondstoffenprijzen, zoals het olie-embargo van de OPEC uit de jaren ‘70. Of de Russische invasie van Oekraïne.

De eerst prioriteit van de centrale banken is het indammen van de inflatie en te zorgen voor ‘prijsstabiliteit’. De Amerikaanse Federal Reserve (Fed) en de Europese Centrale Bank deden de afgelopen periode harde uitspraken over het rentebeleid. Aangezien de inflatie in juli uitkwam op 6,3%, terwijl het streefdoel 2% is, heeft de Fed een periode van ‘restrictieve rentevoeten’ aangekondigd. Maar kan de Fed de impact van de renteverhogingen op de groei zomaar negeren? In tijden van stagflatie zitten centrale banken gekneld tussen hamer en aambeeld. Een strakker beleid verhelpt slechts één deel van het driekoppig probleem. En dreigt de andere twee alleen maar erger te maken.

Financiële markten wachten nerveus af wie het uiteindelijk zal halen: de strijd tegen de inflatie of de economische groei? De sfeer kan van de ene week op de andere omslaan en tot episodes van volatiliteit leiden. Soms is ‘slecht nieuws goed nieuws’ in die zin dat het groeiende risico op een recessie de markt sterkt in zijn overtuiging dat het agressieve rentebeleid losgelaten zal worden. Dit kan de koersen weer doen stijgen, hoewel de beurzen normaal een sterke economische groei zullen willen zien. Intussen houdt de onzekerheid aan.