CLOSE LOOK
Artificiële intelligentie – het grotere plaatje

Artificiële intelligentie, of AI, wordt al jaren voorgespiegeld als de grootste technologische sprong voorwaarts sinds de industriële revolutie. Na decennia van ontwikkelingen maakt AI nu misschien eindelijk die belofte waar. In het beste geval is AI een vorm van wereldwijde digitalisering, die iedereen toegang biedt tot efficiëntieverbeteringen door processen te automatiseren en kosten te verlagen. Doemdenkers vinden het echter een sinistere tool die een eigen wil kan ontwikkelen. De media lopen er alvast storm voor.

In feite is AI een software die complexe problemen kan oplossen. Doordat het programma voortdurend evolueert, wordt aan de machine een zekere ‘intelligentie’ toegedicht. Die machines of ‘bots’ zijn bedreven in informatie opzoeken en logica volgen. Ze worden gebruikt voor automatisering, verkoop, juridische toepassingen, vertalingen, als ‘chatbot’ of als digitale assistent. Net zoals de stoommachines van de industriële revolutie zijn ze gebouwd om processen te verbeteren. Op dezelfde manier kunnen ze echter bepaalde menselijke vaardigheden overbodig maken.

Sommige chatbots kunnen enorm veel. Alexa, ontwikkeld met de steun van Amazon, heeft 80.000 ‘vaardigheden’ en is tot nader order de financieel succesvolste chatbot. De laatste tijd zijn alle ogen echter gericht op digitale ‘vrienden’ of gesprekspartners, zoals ChatGPT. Die chatbot gebruikt ‘generatieve’ AI om vragen of verzoeken te beantwoorden en zoekt het internet af naar het meest waarschijnlijke antwoord. Critici wijzen erop dat die ‘probabilistische’ antwoorden niet altijd te vertrouwen zijn. ChatGPT wordt niettemin ontvangen als het echte begin van de AI-revolutie, waarop Microsoft meteen $10 miljard investeerde in OpenAI, de ontwikkelaar van de software
GPT-3.

Maar bieden de recente ontwikkelingen in AI-technologie ook echt uitzicht op wereldwijde vooruitgang? In China heeft de overheid de toegang tot de ongecensureerde chatbot geblokkeerd. De Chinese internetgigant Baidu staat echter op het punt een eigen chatbot te introduceren: Ernie. Vooruitgang in China hinkt echter achterop doordat er, als gevolg van de overheidscensuur in het verleden, minder internetgegevens beschikbaar waren waarmee Ernie kon ‘leren’. Chinese ontwikkelaars ondervinden momenteel ook tegenwind van de Amerikaanse beperkingen op de uitvoer van geavanceerde halfgeleiders. Daardoor is het leerproces trager en tijdrovender.

En het kostenplaatje? In financieel opzicht zou ChatGPT draaiende houden alleen al $1 miljoen per dag kosten. In menselijk opzicht dreigen kwetsbare consumenten dan weer door hun digitale ‘vrienden’ te worden opgelicht. Dat inspireerde de EU tot wetgeving die verbiedt om een chatbot als menselijk voor te doen. Er leeft ook bezorgdheid dat ‘eerlijke’ academische schrijfsels tot het verleden behoren – de nieuwe generatie van software om door AI gegenereerde tekst op te sporen blijkt namelijk maar deels te werken. Toch blijft de hoop bestaan dat, wanneer de hype voorbij is, artificiële intelligentie nog altijd processen zal verbeteren, productiekosten zal verlagen en het energieverbruik zal terugdringen in de mars naar koolstofneutraliteit.