CLOSE LOOK
Problemen in bankenland - het grotere plaatje

De normaliter erg voorspelbare bankensector sierde plots alle voorpagina's. Naast onbekende namen als Silicon Valley Bank (SVB) en Signature Bank dreigde ook een bekende speler als Credit Suisse overkop te gaan. In allerijl werden reddingsoperaties en overnames opgetuigd. De voorzitters van de centrale banken en zelfs de president van de VS stelden de markten gerust dat het bankenstelsel solide is. We kijken voorbij de ruis en verwarring naar wat er in de bankensector aan de hand is.

Eenvoudig gesteld gebruikt een bank het geld van spaarders om krediet te verstrekken aan klanten die willen lenen. Tot die leningen er zijn, kan zij het geld beleggen in financiële instrumenten met weinig risico en daar wat op verdienen. Banken zoals SVB kwamen in de problemen toen het geld dat zij in traditioneel veilige obligaties hadden belegd, vorig jaar sterk in waarde begon te dalen. Als SVB al haar beleggingen tegen hun marktwaarde van de hand had moeten doen, had het wellicht niet al haar spaarders kunnen uitbetalen. In normale omstandigheden moet een bank nooit alle spaargelden ineens teruggeven. Wanneer spaarders echter vermoeden dat hun geld niet veilig is, vragen ze het snel op. Als het vertrouwen steeds verder wegebt, kan dat uitmonden in een 'bankenrun'.

Na een gestage stijging sinds oktober, kreeg de Amerikaanse bankensector over de hele lijn klappen. Niet alle banken kampen echter met dezelfde problemen als SVB, dat een 'schoolvoorbeeld van wanbeheer' wordt genoemd. Grote Amerikaanse banken zijn strenger gereguleerd dan kleinere sectorgenoten. Zij moeten meer kapitaal aanhouden en zijn daardoor beter bestand tegen schokken. Nu profiteren ze mogelijk ook van een vlucht naar kwaliteit door klanten die hun geld bij een betrouwbaardere bank willen onderbrengen.

In de rest van de sector kunnen de naweeën groter zijn. Aangezien middelgrote banken in de VS erg belangrijk zijn voor de lokale huizenmarkten, krijgen kandidaat-kopers misschien minder makkelijk een hypothecaire lening. Joe Biden rekende voor de financiering van zijn maatregelen om investeringen in groene technologie te stimuleren - gemeenzaam bekend als de Inflation Reduction Act - voor een groot stuk op die middelgrote kredietverleners, die het moeilijk kunnen krijgen om aan de oplopende kredietvraag te voldoen. Een algemene inperking van de kredietverlening kan de economische groei afremmen en vergroot de kans op een recessie.

De onrust in de bankensector kan beangstigend lijken, maar misschien heeft ook dit nadeel wel z'n voordeel. Volgens Fed-voorzitter Jerome Powell hebben de recente ontwikkelingen de financiële omstandigheden even goed verkrapt als een verhoging van de richtrente. Daarom schatten economen de kans dat de rente in mei opnieuw wordt opgetrokken nu nog maar op 30% en speculeren zij er steeds vaker op dat de rente nog voor het einde van het jaar wordt verlaagd. Krappere kredietvoorwaarden zullen wellicht ook de inflatie afremmen, waardoor die kan terugvallen van haar hoge niveaus van de laatste tijd en een verdere renteverhoging onnodig wordt. Sommige activaklassen hebben het in de recente onrust bovendien goed gedaan, zoals goud, staatsobligaties, Amerikaanse geldmarktfondsen en zelfs de Bitcoin.